Benchmark mbo 2022: solide basis voor verwachte daling studentenaantallen

De benchmark biedt scholen strategische informatie doordat zij hun eigen prestaties kunnen spiegelen aan die van collega-scholen en van de totale sector. In deze 18e benchmark worden de financiële prestaties van de mbo-scholen, het studiesucces van de studenten en de tevredenheid van medewerkers getoetst.

Mbo-scholen kunnen ruimschoots voldoen aan hun financiële verplichtingen op korte termijn. Dankzij de NPO-middelen, verstrekt voor het bestrijden van de effecten van de coronajaren, kenden de meeste mbo-scholen in het boekjaar 2022 een solide basis. De mbo-scholen waren, door het aantrekken van meer personeel voor extra begeleiding, in staat om ingelopen achterstanden bij studenten weg te werken. Hoewel de financiële positie van de sector over het algemeen adequaat is, dient de sector zich voor te bereiden op de verwachte daling van het aantal studenten in het mbo en de daarmee samenhangende bekostiging van de scholen.

Als gevolg van de huidige bevolkingsopbouw zal de komende jaren een verdere daling van studenten doorzetten. Dit treft vooral de instroom van jonge studenten. De daling wordt versterkt door de gunstige vooruitzichten op de arbeidsmarkt. Hierdoor stromen zowel gediplomeerden als ongediplomeerden uit naar de arbeidsmarkt. 

De coronaperiode laat duidelijke sporen na bij studenten op het gebied van motivatie en mentale weerbaarheid. Samen met een zeer krappe arbeidsmarkt leidde dit in 2022 tot meer (voortijdig) schoolverlaten. Het uitvallen van studenten zorgt in de benchmark voor een dalende lijn in de prestaties van het studiesucces van de scholen. Deze daling treft alle mbo-scholen en is een uitdagende ontwikkeling voor de sector.

Door de coronacrisis bleven aanmerkelijk meer studenten langer op school. Het aantal ongediplomeerde schoolverlaters daalde in de jaren 2020 en 2021. Het jaar 2022 sluit trendmatig eerder aan op het jaar 2019 dan op de jaren 2020/2021. Deze sterke tegenstelling tussen coronajaren (studenten bleven studeren) en de huidige krappe arbeidsmarkt zorgen mede voor het dalende studiesucces in de benchmark. 

Het gemiddelde aantal studenten per fte daalde van 11,5 in 2021 naar 10,8 in 2022. Dit komt deels door de afname van studenten én door een groei in het aantal fte’s bij mbo-scholen als gevolg van de NPO-middelen die beschikbaar zijn gesteld. Met op termijn minder baten vragen deze cijfers een belangrijke vinger aan de pols en sturing op een gezonde exploitatie. 

Het tweejaarlijkse Medewerkersonderzoek toont, mede door de groei van het aantal fte’s, dat de werkdruk in de sector niet verder is gestegen. Werknemers zijn in het algemeen iets minder tevreden over de eigen organisatie. De tevredenheid over de arbeidsomstandigheden en het gevoel van veiligheid zijn toegenomen. De signalen uit het medewerkersonderzoek zijn wisselend en vragen blijvende aandacht om een aantrekkelijke sector te blijven voor werknemers. 

Voorzitter van de MBO Raad Adnan Tekin noemt de krimp één van de belangrijkste uitdagingen voor de sector. "De diversiteit tussen scholen zal verder toenemen. In bepaalde gevallen zal nauwe samenwerking tussen scholen essentieel zijn om waardevol en relevant beroepsonderwijs in heel Nederland te behouden. Op deze manier kan de sector blijven voldoen aan haar drievoudige opdracht: studenten opleiden voor een beroep, hen laten participeren in de samenleving en hen door laten stromen naar het hbo."